Szanowni Państwo,
mamy przyjemność zaprosić na spotkanie Szkoły Nestorów Nauki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Nasze zaproszenie przyjął Pan Profesor Janusz Czebreszuk, dyrektor Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach, pracownik Wydziału Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, który wygłosi wykład pt.:
Gdzie jesteś archeologio? Na manowcach czy wreszcie na swoim miejscu?
Spotkanie odbędzie się w dniu 21 lutego 2024 o godzinie 17.00 w Auli Lubrańskiego, ul. Wieniawskiego 1, Poznań.
Zapraszamy również do śledzenia transmisji online:
https://youtube.com/live/82HZIp-3Wvc?feature=share
O wykładzie
Archeologia przeżywa współcześnie okres wielkich zmian. Jej dotychczasowe miejsce jako prahistorii, a więc „przed” ale jednak historii, jako dyscypliny jeszcze do niedawna redukowanej do nauki pomocniczej historii, jest już czystym anachronizmem. Tam już jej nie ma, ale gdzie konkretnie jest? Czy zagubiła się/ zatraciła się w ciągłych zmianach: porzuciła starą („historyczną”) tożsamość i nie była w stanie zbudować nowej? Czy też wreszcie odnalazła swoje miejsce wśród innych dyscyplin, odnalazła swoją tożsamość. Jeśli tak jest, to gdzie leży to miejsce i jak wygląda jej tożsamość? Wiele tych pytań. Wszystkie zostaną podjęte w trakcie wykładu, ale proszę nie liczyć, że na wszystkie z nich zaproponuję jednoznaczne odpowiedzi.
O Autorze
Prof. dr hab. Janusz Czebreszuk, dyrektor Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach, Wydział Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Zainteresowania naukowe prof. Janusza Czebreszuka koncentrują się na III i II tysiącleciu p. Chr. w Europie. W tym czasie miały miejsce przełomowe zmiany kulturowe, a mianowicie koniec neolitu i początek epoki brązu na północy oraz początek najstarszych europejskich cywilizacji nad Morzem Egejskim.
Rozwój jego zainteresowań naukowych można podzielić na trzy etapy. Pierwszym były Kujawy, region na Niżu Polskim. Prowadził tam badania na ponad 20 stanowiskach. Podsumowaniem tych badań był doktorat (1996), dotyczący zmian społecznych w okresie neolitu i epoki brązu w tym regionie. Później prof, J. Czebreszuk rozszerzył swoje zainteresowania i zajął się problematyką powstania epoki brązu (kultura pucharów dzwonowatych i kultura unietycka) na Niżu Środkowoeuropejskim. Ich efektem była monografia habilitacyjna opublikowano w 2001 r. Wtedy też rozpoczął projekt badawczy na osadzie obronnej w Bruszczewie (osada kultury unietyckiej z wczesnej epoki brązu, datowana na przełom III i II tysiąclecia p. Chr.). Projekt ten kontynuuje on do chwili obecnej wspólnie z prof. Johannesem Müllerem z Uniwersytetu Christiana-Albrechta w Kilonii (Niemcy).
Kolejny etap jego drogi naukowej był poświęcony relacjom kulturowym między Europą Środkową a regionami nad Morzem Egejskim w II tysiącleciu p. Chr. Początkowo koncentrował się szczególnie na bursztynie jako, nie tylko bardzo ważnym surowcem z Północy, ale także jako kulturowym znakiem długotrwałego związku między Europą Środkową a regionami Morza Egejskiego. Pierwsze podsumowanie tych badań zostało zawarte w monografii "Bursztyn w kulturze mykeńskiej. Zarys problematyki badawczej", wydanej w Poznaniu w 2011 roku, która stała się podstawą jego profesury uzyskanej w 2012 roku.
Od 2008 roku prof. J. Czebreszuk uczestniczył w pracach wieloinstytucjonalnej grupy naukowców, której celem było utworzenie Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach. Jego powstanie było koniecznym warunkiem dla prowadzenia samodzielnych badań terenowych w Grecji przez naukowców z Polski. Po wielu latach starań instytut powstał w 2019 roku jako jednostka organizacyjna Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prof. J. Czebreszuk jest jego pierwszym dyrektorem.
Od 2011 roku reprezentuje stronę polską w projekcie archeologicznym Anthemous Valley Archaeological Project realizowanym w północnej Grecji (Macedonia Środkowa), kierowanym wówczas przez prof. Steliosa Andreou (Uniwersytet Arystotelesa w Salonikach) i dr Marię Pappa (Ephorate of Antiquities of Thessaloniki Region). Projekt zajmuje się osadnictwem i zmianami krajobrazu w dolinie Anthemous od początku prahistorycznego zasiedlenia (VII tysiąclecie p. Chr.), aż do początku epoki żelaza (początek I tysiąclecia p. Chr.). Wykorzystywane są w nim wielodyscyplinarne metody obejmujące techniki nieinwazyjne, takie jak geofizyka, rdzeniowanie i badania geoarcheologiczne. Na potrzeby projektu prof. J. Czebreszuk i jego współpracownicy pozyskali 5 grantów finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki. Jednym z efektów omawianej współpracy naukowej jest monografia zatytułowana: "Anthemous Valley Archaeological Project. Raport wstępny", która została opublikowana w 2016 roku. Od 2020 roku omawiany projekt jest kierowany przez prof. J. Czebreszuk, co więcej jest też pierwszym projektem badań terenowych Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach.
Prof. J. Czebreszuk brał również udział w badaniach nad epoką brązu w Kotlinie Karpackiej, zwłaszcza w mikroregionie Kakucs w środkowych Węgrzech. Badano tam ufortyfikowaną osadę z epoki środkowego brązu, również z wykorzystaniem metodologii interdyscyplinarnej.
Głównym celem prac naukowych prof. J. Czebreszuka jest społeczne znaczenie zmian kulturowych obserwowanych w pradziejach naszego kontynentu. Cel ten spaja wszystkie wyżej wymienione etapy jego kariery. Prowadzenie równoczesnych badań w Polsce, na Węgrzech i w północnej Grecji jest dla niego podstawą do podjęcia próby porównania przemian społecznych w Europie na początku II tysiąclecia p. Chr.
Ponadto dużo uwagi poświęcił badaniom nad powstawaniem i rozwojem krajobrazu kulturowego w różnych częściach Europy w III i II tysiącleciu p. Ch.
Wszystkie wymienione działania i tematy badawcze znajdują odzwierciedlenie na liście jego publikacji: ok. 180 artykułów w czasopismach i monografiach, 8 własnych książek, 19 redagowanych monografii zbiorowych, a także ponad 70 drobnych prac (recenzje, wstępy itp.).
Brał udział w co najmniej 75 sympozjach międzynarodowych, z których większość odbyła się za granicą (Białoruś, Chorwacja, Czechy, Dania, Grecja, Hiszpania, Litwa, Łotwa, Holandia, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Węgry, Wielka Brytania, Włochy), na których wygłosił co najmniej 75 referatów w językach kongresowych.
Prof. J. Czebreszuk jest również aktywnym nauczycielem akademickim. Jego wykłady na kierunku archeologia dotyczą tematyki epoki brązu w Europie, znaczenia bursztynu w prahistorii naszego kontynentu, archeologii obszarów Morza Egejskiego i początków kultury europejskiej.
Ponadto wypromował kilkudziesięciu magistrów i dwanaścioro doktorów.
Serdecznie zapraszamy.
prof. dr hab. Kazimierz Przyszczypkowski i dr Izabela Cytlak
Szkoła Nestorów Nauki UAM
Zakład Polityki Oświatowej i Edukacji Obywatelskiej UAM
